Ozempic Kasırgası
Hollywood starları, Kardashianlar, Elon Musk gibi gündemdeki isimlerinde kullandığı dedikoduları yayılınca kısa yoldan zahmetsizce kilo vermek isteyenler arasında iyiden iyiye popülerleşen; aslında doğru hasta bilinçli kullanım ile obezite tedavisinde çığır açan bu ilaçları mercek altına almak istedim
Bu iğneler gerçekten
Etkili mi?
Emniyetli mi?
Yan etkileri neler?
Haydi gelin birlikte bakalım.
Ozempic (semaglutid) ve Mounjaro (tirzepatid) son dönemde “zayıflama iğneleri” olarak büyük ilgi görüyor. Özellikle sosyal medyada bazıları tarafından mucize gibi lanse edilseler de gerçekte bu ilaçların etkisi, sadece kullanıldıkları sürece devam eder ve kalıcı bir “kilo problemi çözümü” değildir . İlk başta tip 2 diyabet tedavisi için geliştirilen bu haftalık enjeksiyonlar, 2021’den itibaren obezite tedavisinde de kullanılmaya başlanmıştır. Ancak her güçlü ilaç gibi, bu enjeksiyonların da fayda ve riskleri dengeli değerlendirilmelidir. Ana mesaj: Bu ilaçlar bir mucize değil; doğru hastada, doğru dozda ve mutlaka doktor kontrolünde uygulanmaları gerekiyor.
Etki Mekanizmaları Nasıl?
Ozempic’in etken maddesi semaglutid, GLP-1 adlı hormonal reseptörün agonisti (uyarıcısı) iken; Mounjaro’nun tirzepatid etken maddesi hem GLP-1 hem de GIP reseptörlerini aktive eden çift etkili bir ilaçtır . Basitçe ifade etmek gerekirse bu hormonlar, vücudun gıda alımını düzenler. İlaçlar bazı reseptörleri uyarmak suretiyle beyinde tokluk hissini artırır, iştahı azaltır ve midenin boşalmasını yavaşlatır . Sonuçta kişi daha az acıkır, daha az yemek yer ve kan şekeri dalgalanmaları azalır. Mounjaro, GIP mekanizmasını da devreye sokarak tokluk hissini ve metabolik faydayı belki biraz daha güçlendirebilir . Her iki ilaç da enjeksiyon kalemi ile haftada bir cilt altı enjeksiyon şeklinde uygulanır ve kullanım pratikliği benzerdir.
Ne Kadar Kilo Kaybı Sağlıyorlar?
Bu ilaçlar, klinik çalışmalarda daha önceki ilaçlarda pek görülmeyen düzeyde kilo kaybı sağlamıştır. Diyet ve egzersizle birlikte, semaglutid (Ozempic/Wegovy) tedavisi vücut ağırlığının ortalama %10-15’ini, tirzepatid (Mounjaro) ise %15-21’ini kaybettirebilmiştir (doz bağımlı olarak). Bu oranlar, ilaçlı tedavilerde ilk kez mide ameliyatlarına yaklaşan seviyelere ulaşıldığını göstermektedir. Nitekim uzmanlar semaglutidin, “bariatrik cerrahi (mide küçültma ameliyatı) dışında en etkili tedavilerden biri” olduğunu belirtmektedir . Kilo kaybıyla birlikte hastaların kan şekeri, tansiyon ve kolesterol gibi metabolik değerlerinde de iyileşmeler gözlenmiştir . Hatta Amerika’da obezite oranı onlarca yıl sonra ilk kez düşüş eğilimine girdi; araştırmacılar bunu bu yeni ilaçların yaygın kullanımına bağlıyor .
Yan Etkiler ve Riskler
En sık görülen yan etkiler sindirim sistemiyle ilgilidir:
Bulantı ve bazen kusma: Özellikle ilk dozlarda ve doz artışlarında yaygın .
Mide yanması (reflü), hazımsızlık ve gaz: Yavaş mide boşalması nedeniyle oluşabilir.
İshal veya kabızlık
Ruhsal sorunlar ve depresyon
Ozempic face (hızlı kilo vermeye bağlı çökkün yüz)
Kemik erimesi
Bu etkiler genelde hafif-orta şiddettedir ve vücut ilaca alıştıkça azalabilir . Yine de dozun doktor tarafından yavaş yavaş artırılması önemlidir. Daha nadir olarak, ciddi yan etkiler de ortaya çıkabilir: örneğin pankreas iltihabı (pankreatit), mide felci (gastroparesis) gelişebileceğine dair vakalar bildirilmiştir. Bunlar hayati tehlike yaratabilecek ciddi durumlardır. Hızlı kilo kaybı bazı hastalarda safra kesesi taşlarına yol açabilir. Ayrıca bu ilaçlar, hayvan çalışmalarında tiroid C-hücre tümörüne yatkınlık göstermiştir; bu nedenle ailesinde medüller tiroid kanseri veya MEN-2 adı verilen endokrin tümör sendromu öyküsü olan kişilerde kesinlikle kullanılmaz . Gebelikte ve emzirme döneminde de bu iğnelerin kullanımı önerilmez.
İlaç Bırakılınca Kilo Geri Alınır mı?
Obezite kronik bir hastalıktır. Ne yazık ki bu ilaçlarla kilo veren birçok kişi, ilacı bırakınca kiloların bir kısmını geri alma riskiyle karşılaşıyor. 2022’de yapılan bir çalışmada, semaglutid kullananların ilacı bıraktıktan sonraki bir yıl içinde verdikleri kiloların ortalama üçte ikisini geri aldığı gösterildi . Yani iştah hormonları eski haline dönerken, verilen kiloların büyük bölümü maalesef geri geliyor. Bu nedenle bilim insanları, kalıcı fayda için tedavinin devam etmesi veya ilacı bırakılsa bile yaşam tarzı değişikliklerinin sürdürülmesi gerektiğini vurguluyor .
İlaç kullanırken edinilen sağlıklı beslenme ve düzenli aktivite alışkanlıkları bırakılmamalı. Aksi halde kan şekeri, tansiyon gibi düzelmiş değerlerin de eski seviyelere yükseldiği gözleniyor .
Kimler İçin Uygun Değil?
Önemle belirtilmeli ki, Ozempic veya Mounjaro herkese göre ilaçlar değildir. Sadece birkaç kilo fazlası olan sağlıklı bireylerin, “hızlı zayıflamak” amacıyla bu iğnelere yönelmeleri doğru olmaz. Genellikle vücut kitle indeksi 30’un üzerinde olan obez kişiler ya da 27’nin üzerinde olup diyabet, hipertansiyon gibi kronik hastalığı bulunanlar bu tedavi için aday kabul edilir . Bunun dışındaki durumlarda öncelikle diyet, yaşam tarzı değişikliği veya diğer tedavi seçeneklerini değerlendiilmelidir. Ayrıca yukarıda bahsedilen pankreas, tiroid veya safra kesesi sorunları yaşamış kişilerde bu ilaçlar sakıncalı olabilir. Hamileler veya emziren anneler de tedavi dışında tutulmalıdır. Özetle, her bireyin sağlık durumu farklı olduğu için bu güçlü ilaçların kullanımı kişiye özeldir ve mutlaka doktor tarafından kararlaştırılmalıdır .
Sonuç: Mucize Değil, Bilinçli Kullanım Önemli
Ozempic ve Mounjaro gibi GLP-1 analogları, obezite ile mücadelede çığır açan bilimsel gelişmelerdir. Birçok hastada, diyet ve egzersizle verilemeyen kiloların verilmesini sağlayarak hem kiloyu hem de diyabet, yüksek tansiyon gibi hastalık risklerini azaltmaktadırlar. Ancak bu ilaçlar sihirli değnek değildir. En nihayetinde her ilaç gibi doğru endikasyonda, doğru dozda ve tıbbi gözetim altında kullanıldığında fayda sağlarlar. Doktor kontrolü şarttır: Bu iğneler hormonal sistemi etkilediği ve pankreas-karaciğer gibi organlara dokunduğu için, uzman hekim kararı olmadan kullanılmaları ciddi riskler doğurabilir .
İlacı kullanırken de sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite ihmal edilmemelidir. Kalıcı kilo verebilmek için dengeli ve sağlıklı bir yaşam tarzı belirlemek esastır. Sonuç olarak, Ozempic ve Mounjaro obez hastalara yeni bir umut sunabilir; fakat beklentiler gerçekçi tutulmalı, tedaviye uygun olup olmadığımızı ve olası riskleri mutlaka doktorumuzla değerlendirmeliyiz.
Ayrıca eklemek isterim ki, bu ilaçların uzun vadeli kullanımda doğurabileceği riskleri henüz bilmiyoruz. Beden kitle indeksiniz 30un altında ise, ne diyabetli ne de obez iseniz, sırf kolay kilo vermek için bu iğnelere başvurmadan önce en az iki kere düşünün derim.
+ There are no comments
Add yours