MEFTUN MUSUN,MEDFUN MU?

Çok bilmiş geçinen adamın biri de, bir topluluğa konuşuyormuş: “Hani bir evliya vardı. Bacıları onu göle attı da, anası gelip kurtardı…” deyince, Hz. Yusuf kıssasını bilen biri itiraz eder: “Bunun neresini düzeltelim? O bir evliya değil, peygamberdi. Bacıları değil, erkek kardeşleri attı. Göle değil, kuyuya. Anası değil, oradan geçen kervancılar kurtardı!…”
Bazen öyle yanlışlar duyuyorsunuz ki, “Bunun neresini düzeltelim?” diyorsunuz. Hatalar, konuşma dilinden ziyade özellikle yazı alanında daha fazla görülebiliyor. Dikkatsizlik ya da doğru kullanımı önemsememe, kişiyi mahcup duruma düşürebilir. Yanlışlar, kişinin eğitim ve kültür seviyesini ortaya koyar. En basit örneklerden olan YALNIZ ve YANLIŞ kelimelerinde bile hatalı kullanımlar görebiliyoruz. ‘Tek başına’ anlamındaki ‘yalnız’ı, harflerin yeri kaymış olarak ‘yanlız’ yazanlar da olabiliyor, ‘hata’ demek olan ‘yanlış’ı ‘yalnış’ diye kullananlar da… Halbuki, ‘yanlış’ kelimesi ‘yanılmak’tan, ‘yalnız’ da ‘yalın olmak’tan hatırlanıp her zaman doğru şekilde kullanılabilir.
Bir televizyon programında alt yazı: “Onu muhattap almıyorum!” Nereden çıktı bu çift ‘t’ harfi? Doğrusu, tek ‘t’ ile MUHATAB… Hadi sonu ‘b’ ile biten Arapça kökenli kelimeler Türkçede ‘p’ ile yazılıyor, söyleniyor. Onu anladık, lakin çift ‘t’ ile değil bu kelime: Muhatap… Yani ‘hitap edilen, konuşulan…’ “Onu muhatap almıyorum” demek, “Onun hitap edilecek birisi olmadığını söyleme, onunla konuşmama, onu dikkate almama, onu konuşulacak kişi saymama” anlamına geliyor. Kelimenin kökeninin ‘hitap’tan geldiğini öğrenen kişi bir daha ‘muhatap’ı çift ‘t’ ile kullanmaz…
Delikanlı, sevdiği kıza aşk mesajı atar. Biraz havalı olsun diye de ona ‘medfun’ (!) olduğunu belirtir. Kızın kelime haznesi iyidir. Cevabı yapıştırır: “Vah vah! Nereye defnettiler seni?” Delikanlı şaşırır: “Anlamadım?” Ve kız, dersi verir: “Senin o söylemek istediğin MEDFUN değil, MEFTUN’dur. Medfun, defnedilmiş, gömülmüş demektir; meftun ise gönlünü kaptırmış, tutkun, âşık anlamında. Şimdi söyle bakalım, sen meftun musun, medfun mu?”
Birisine tutku derecesinde, vurgun seviyesinde âşık olmak ‘meftun’ olmak demek… Bu kelimeyle ilintili ‘fettan’ fitne ve fesada teşvik eden, karıştırıcı anlamındadır. Ya da kendine hayran eden, cilveli, cazibeli kadınlara deniyor. ‘Fitne’ ise karışıklık, kargaşalık, insanların arasını bozma ve fesat manasındadır.